[EP-115]

Akciğer Tüberkülozlu Hastalarda Th1/Th2 ve Th17 Tip Sitokin Salınımı; ESAT-6 ve CFP-10 Antijenik Stimülasyonun Sitokin Dengesine Etkisi

¹İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, İmmünoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
²GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Servisi, İstanbul, Türkiye
³Lionex Diagnostics and Therapeutics GMBH, Braunschweig, Almanya

T hücreleri ve enfekte makrofajlar arasındaki etkileşim ve antijenlerin CD4+ T lenfositlerine sunumu M. tuberculosis’e (MTB) karşı koruyucu immünitede önemli rol oynamaktadır. CD4+ T hücre alt grubu olan Th1 ve Th2 hücreleri ve salgıladıkları sitokinler arasındaki denge hastalığın seyri süresince değişebilmektedir. Hücresel immünitede kritik rol oynayan Th1 sitokinlerine ilaveten son yıllarda IL-17 salgılayan Th17 hücrelerinin de önemli proinflamatuvar yanıtlarda rol oynadığı gösterilmiştir. Çalışmamızda akciğer TB (ATB) saptanan genç erişkin erkek hastalarda Th1/Th2 ve Th17 sitokin salınımlarının araştırılması amaçlanmıştır.
Çalışma grubu olarak balgam yayma pozitif ATB tanısı konulmuş olan HIV(-) genç erişkin erkek hastalar (n=16, yaş ortalaması 23 ±1.5), kontrol grubu olarak pnömoni geçiren HIV(-) erkekler (n=9, yaş ortalaması 21.7 ± 1.9) alınmıştır. Tedavi öncesi tüm olguların periferik kanlarından izole edilen periferik kan mononükleer hücrelerinde (PKMH) kültür öncesi ve sonrası Th1 (CD4+CCR5+) ve Th2 (CD4+CCR4+) hücre oranları flow sitometri ile değerlendirilmiştir. PKMH’lerin stimulasyonsuz MTB’e spesifik ESAT-6+CFP-10 antijenleri ve PHA ile 20 saat kültürleri sonrasında hem total CD4+ T lenfositleri hem de Th1 ve Th2 alt gruplarında hücre içi IL-2, IL-13, IL-17 ve IFN-γ sitokin içeriği flow sitometrik yöntemle saptanmıştır. Hücre içi Th1 ve Th2 sitokin salınımları ATB’li hastaların tüberkülin deri testi (TDT) ve akciğer kaviteleri varlığı açısından değerlendirilmiş, sonuçların istatistiksel anlamlılığı Mann-Whitney U testi ile saptanmıştır.
Düşük Th1 (p=0.037) ve yüksek Th2 (p=0.004) oranı saptanan periferik kan ATB hastalarında ESAT-6 ve CFP-10 stimülasyonu CD4+ T lenfosit IL-2, IFN-γ, IL-17 (p<0.001) ve IL-13 (p=0.02) salınımını arttırmıştır. Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında ATB hastalarında stimulasyonsuz, antijen ve PHA stimülasyonu sonucu CD4+IL-17+ T lenfositlerini düşürdüğü görülmüştür (p=0.03, p=0.05 ve p<0.001, sırasıyla). ATB grubu kavite açısından değerlendirildiğinde ise kavite olmayan grupta PHA stimülasyonu sonucu CD4+IFN-γ+ hücre oranında artış görülmüştür (p=0.005). Sadece TDT pozitif ATB grubunda ESAT-6+CFP-10 stimülasyonunun CD4+IL-2+ düzeyini yükseltmesine (p=0.007) karşılık, CD4+IFN-γ+ hücre oranını TDT pozitif ve negatif grupta anlamlı derecede arttırmıştır.
Benzer cinsiyet ve yaş özelliklerine sahip olgularda yapılan bu çalışma sonucunda, çalışma grubunda ilk değerlendirmede düşük Th1 ve yüksek Th2 hücre oranı saptanmasına karşılık,antijenik stimülasyon TB ile ilişkili Th1, Th2 ve Th17 sitokin salınımını arttırmıştır. ATB grubu kaviteli olgularda IFN-γ oranının olmayanlara göre düşük olduğu gözlemlenmiştir.

Keywords: Sitokin, tüberküloz, T lenfositleri,

---

Şekil 1.

PTB ve pnömoni gurubu Th1 ve Th2 hücre oranları.

Tablo 1

	Yaş (Yıl;Ortalama+/-SD)	TDT Pozitifliği	BCG pozitifliği	Kavite Varlığı
ATB grubu	23± 1.5	75%(12/16)	62.5%(10/16)	56.2% (9/16)
Pnömoni grubu	21.7 ± 1.9	0% (0/16)	10% (1/10)	0% (0/16)

ATB ve kontrol grubun demografik özellikleri.

Şekil 2.

CD4+ T lenfositlerinden hücre içi Th1, Th2 ve IL-17 salınım düzeyleri

Şekil 3.

CD4+CCR4+ ve CD4+CCR5+ T lenfositlerinde hücre içi IL-2, IFN-γ ve IL-13 düzeyleri.

Şekil 4.

ATB hastalarında Th1, Th2 ve Th17 sitokinlerin kavite açısından değerlendirilmesi.

Şekil 5.

Th1, Th2 ve Th17 sitokinlerin ATB hastalarında TDT açısından değerlendirilmesi.